BELLEKLER

Bellekler, bilgi depolama üniteleridir. Bilgisayarlar her türlü bilgiyi (resim, ses, yazı gibi) ikilik sayılar ile kullanır ve saklar. Bir bilgi mantıksal olarak “0” ve ”1”lerden oluşur. Bilgisayar bünyesinde bir çok hafıza birimi vardır. Bu hafıza birimleri ROM ve RAM olarak iki başlık altında toplanabilir.

1. ROM ( Read Only Memory-Sadece Okunabilir Bellek ): Temel olarak sadece okunabilen bir bellek türü, üzerindeki bilgiler kalıcıdır ve genelde çok gerekli olan bilgiler saklanır.

Bilgisayarınızı kapatsanız bile üzerindeki bilgiler gitmeyecektir. BIOS gibi bilgisayarınız için önemli bilgilerin tutulduğu bir yapıda, ROM kullanılır.  Günümüzde ROM'un birkaç versiyonu vardır. Bu versiyonlar gerekli alanlarda, özelliklerine uygun bir şekilde kullanılıyor.

1.1. ROM :Standart ROM üzerindeki bilgiler hiç bir yol ile değiştirilemez veya silinemez. ROM birimine bilgi kalıcı olarak yerleştirilmiştir ve içerik kesinlikle değiştirilemez.

1.2. PROM ( ProgrammableROM-ProgramlanabilirROM ) : Bu ROM çeşidi saklama alanına bilgileri sadece bir kez yazmaya izin veren bellek birimidir. Bu yazmadan sonra bu bilgiler kalıcıdır. Yazdıktan sonra bu bilgiler kalıcıdır ve bir daha değiştirilemez yada silinemez.

1.3. EPROM (Erasable programmable ROM- Silinebilir Programlanabilir ROM ) : Silinip tekrar yazılabilir bellek birimidir. Bu çeşit ROM'lar ultraviyole ışığıyla silinebiliyor. Bu sayede ROM'a yazılabilme özelliği tekrar sağlanıyor.

1.4. EEPROM (Electrically Erasable Programmable ROM- Elektiksel Olarak Silinebilen Programlanabilen ) : Şu anda bilgisayarınızın BIOS'unuzun kullandığı ROM tipi EPROM'dur. EPROM'a benzer olarak EEPROM'da silinebilir ve yazılabilir. Adı üzerinde, silme işini elektriksel olarak yapabiliyorsunuz. Yani ultraviyole ışığını kullanarak bilgileri silmek kadar zor değil. BIOS'lar EEPROM kullanırlar, bu sayede anakart üreticileri BIOS güncelleştirmeleri tekrar yazılabilmektedir.

1.5. Flash ROM:  EEPROM lara benzemektedir. Aralarındaki en önemli fark ise EEPROM’a bilgilerin byte byte yazılması Flash’lara ise bilgilerin sabit bloklar hâlinde yazılmasıdır. Yani hafızlarda her defasında 512 byte’lık bilgi yenilenebilmektedir. Normal EEPROM’larda ise 1 byte’l  ık değişiklik yapılabilmektedir. Flash Memory’i EEPROM’a göre daha hızlı çalışmaktadır.

2. RAM ( Random Access Memory ): Bilgisayarda verilerin geçici olarak depolandığı hafıza birimidir. Bilgiler kalıcı değildir. Bilgisayarlar bilgilerin geçici olarak tutulması için RAM'ı kullanır. CPU’nun ihtiyaç duyduğu kodları sakladığı için hızlı ve kapasitesinin çok olması performansa doğrudan etki edecektir.

Disk, CDROM ve I(giriş)/O(çıkış) portlarından gelen ve giden veriler geçici olarak RAM üzerinde işlenmek üzere tutulur. RAM’lar üzerindeki bilgiyi tutabilmeleri için elektrik enerjisine ihtiyaç duyarlar. Elektrik enerjisi kesildiğinde üzerlerindeki verilerde kaybolur. Örneğin bir kelime işlem programını(word) kullanırken yazılan her şey RAM’e aktarılır. Kullanıcı onu diske kaydedene kadar RAM de kalır.

Önemli RAM üreticilerinden Kingston, HiLevel, Corsair, Bigboy ve Twinmos sayılabilir.RAM bellekler DRAM (Dynamic RAM) ve SRAM (Statik RAM) olmak üzere iki çeşittir.

1. SRAM (Static RAM) : Çok pahalı, çok hızlı bir RAM çeşididir. Günümüzde işlemcilerin Tampon Belleği Statik Ram'dir. Küçük boyutlu olarak ön bellek amacıyla kullanılır. Daha çok devreye entegre durumdadır ve yenisi ile değiştirilmesi zordur.

2. DRAM ( Dynamic RAM ): Eski bilgisayarlarda kullanılan RAM çeşididir. DRAM, SRAM'dan çok daha yavaştır ve daha ucuzdur. Günümüz hafıza birimlerin (RAM) oluşumunun en alt basamağıdır. DIMM slotlara yerleştirilebilirler.

2.1. SDRAM(Synchronous Dynamic RAM):Adından da anlaşılacağı üzere senkronize, yani sistem veri yolu hızı ile aynı hızda çalışan demektir.  64 bit veri genişliğine sahiptir. Günümüz bellek yapılarından en az band genişliğine sahiptir. DDR çeşit RAM’ lerin temelini oluşturur ve onlardan en az iki kat yavaş çalışır. Dinamik bellek yapısındadır. 168 pine sahiptir.

2.2. DDR SDRAM(Duble Veri Hızı Senkronize DRAM): 64 bit veri genişliğine sahiptir. Veri transferi için, saat(clock) işaretinin alçalan ve yükselen kenarlarını kullanan yapıya sahip, SDRAM çeşididir. Dolayısıyla SDRAM’ e göre iki kat hızlıdır. 184pin yapıdadır.

2.3. DDR2 SDRAM: 64 bit veri genişliğine sahiptir. DDR SDRAM ile aynı yapıda olup aynı saat hızında çalışırlar.  Aralarındaki fark istenen adrese ulaşmak için harcanan zaman değerinin DDR da daha büyük olması ve daha fazla güç gereksinimidir. Ayrıca burada belleğin, I/O bus frekansı DDR’a göre iki katı hızda çalışmaktadır. 240 pin yapıya sahiptir.

2.4. DDR3 SDRAM:  64 bit veri genişliğine sahiptir.  DDR yapıya sahiptir. Fakat en az güç gereksinimine sahiptir. DDR2 ye göre dahili geçici hafıza miktarı büyüktür. DDR3’ ün, I/O bus frekansı DDR2’ye göre iki katı hızda çalışmaktadır. 240 pin yapıya sahiptir.

2.5. DDR4 SDRAM: 

Şu an kullanılan DDR3'e göre daha fazla performans vermesi planlanan DDR4 RAM'lerin en önemli özelliği ise DDR3'e göre daha az güç tüketecek olması. DDR3'ler 1.5 volt ile çalışırken DDR4'ler 1.2 volt ile çalışmaktadır.

3. RDRAM: DDR RAM ile aynı zamanlarda DDR RAM performansına göre oldukça iyiydi. Fiziksel olarak DDRRAM ile RDRAM arasındaki farklar farklı çentik yapıları ve pin konfigürasyonlarını gösterebiliriz. DDR ile RD arasındaki en büyük fark ise RDRAM'ın 16 bitlik DRR ramın ise 64 bitlik veri yolu kullanmasıdır. RDRAM'ın piyasadan silinip gitmesinin en önemli sebebi fiyatlandırmasıdır. RDRAM ilk başlarda mevcut SDRAM'ların 6, 7, 8 kat daha fazla fiyatla piyasaya sürüldü. Rambus şirketinin piyasadaki aşırı katı tavrı ve aşırı pahalı fiyatlandırması RD RAM’ın piyasayı DDR'a kaptırmasına yol açtı.

Günümüzde DDR tipi Ramler kullanılmaktadır

SO(small outline)  : Farklı bir ram çeşidi değildir. Dizüstü(Note bilgisayarlarda kullanılan Ram tipleridir.  LaptoplardaSO-DIMM soketi bulunmaktadır. Bilindik DIMM’lerin küçük bir sürümüdür.

SO-DDR ve DDR RAM yapıları aşağıda verilmiştir.

DIMM slot

SO-DIMM Slot

RAM’lerin takılması

Bellek montajı diğer bileşenlere göre daha basittir. (Bu konuda DDR 3 belleklerin montajını anlatacağız, DDR2 belleklerin ve diğer belleklerin de montajı aynıdır fakat pin sayıları ve pinlerin yerleri farklıdır) Anakartların ram slotları ve yapısı birbirinden farklıdır. Bazı anakartlar aynı renkli slotları Dimm1 ve Dimm2 olarak belirler bazılar da farklı renkleri Dimm1 ve Dimm 2 olarak belirleyebilir. Bazı durumlarda ise illaki 1. Dimm de ram takılı olması gerekir 1. Dimm i boş bırakıp 2. Dimm e ram taktığınızda bilgisayar açılmayabilir. Bunu için anakartın montaj kitapçığına bakın ya da aldığınız yerden destek alın.

 RAM'in monte edilemsi animasyonunu izlemek için tıklatınız.

Laptop’ta RAM Takılması

Diz üstü sistemini ters çevirin. Genelde üç kapak vardır. İşlemci, sabit disk ve bellek değişimi için birer kapak bulunur. Bizim dikkat edeceğimiz diz üstü sisteminin orta bölümü. Bellekler genelde bu bölgede yer alırlar. Bunu en güzel kapağın büyüklüğünden anlarız. Bellek’lerin bulunduğu kapak genelde en küçük olanıdır.

İlk olarak diz üstü sistemin ortasında yer alan kapağının vidalarını sökün.

Yapmanız gereken tek şey yıldız tornavida ile iki vidayı sökmek. Vidalar söküldükten sonra kapağın kenarını hafifçe kaldırın. Hepsi bu kadar.

Kapağı söktüğünüzde sisteme takılı olan bellek de gün ışığına çıkar.

Bellekler elbette boş olan yuvalara takılır. Diz üstü sistemlerde ilk görünüşte boş bir bellek yuvası görünmez. Bu sizi şaşırtmasın. Masaüstü sistemlerde bellek yuvaları yan yanadır. Diz üstü sistemlerde bu durum daha da farklıdır. Burada bellek yuvaları üst üste dizilmiştir.

Belleği boş yuvaya takmadan önce bellek üzerinde bulunan çentiklere dikkat edin. Bir tarafın uzun diğer tarafında kısa olduğunu göreceksiniz. Bellek yuvasında da benzer bir durum var. Bu özellikle yapılmış bir durum. Yani belleği bellek yuvasını yanlış takmamanız için alınmış bir önlem.

Belleği yaklaşık 30 derecelik bir açı ile yuvaya bastırın.

Belleği bellek yuvasına yaklaştırın ve yaklaşık 30 derecelik bir açı ile yuvaya itin. Bellek tam oturduğunda üzerine basın ve onun yatay konumuna gelmesine dikkat edin. Yan tarafta bulunan mandallar belleği kitler. Bu gerçekleştiğinde belleği doğru takmış olursunuz.

Belleğin, yatay konuma gelinceye kadar hafifçe bastırın.

Bu işlemlerden sonra arka kapağı kapatabilirsiniz.

Hafıza Birimleri

Bilgisayarda tüm veriler 0 ve 1’lerle tutulmaktadır. 0 ve 1 değerleri bit olarak ifade edilmektedir. 8 bit bir araya gelerek Byte oluşturur.  10101101 -> 1 Byte veri boyutları 1024 kat sayısı ile bir üst birimi ya da bir alt birimi ifade etmektedirler.

• 2 KB kaç byte’tır?   2*1024=2048 Byte

• 5120 MB kaç gigabyte’tır?   5120/1024=5GB

• 1300 KB,1 MB, 2100 KB,1000MB verilen değerleri küçükten büyüye sıralayınız?