İşlemci (CPU)
İşlemciler, bilgisayara yüklenen işletim sistemini ve diğer tüm programları çalıştırıp bu programların işlemlerini yerine getiren birimdir. İngilizcedeki karşılığı ise “Central Processing Unit”dir (CPU).
Transistor denilen yarıiletken elektronik malzemelerden oluşurlar. Kendisine sırasıyla verilen aritmetik ve mantıksal komutları yapar. Tüm donanım birimlerini emrinde kullanabilir ve yönetebilir. İşlemcinin matematiksel ve mantıksal işlemleri yapan birimine ALU denir. İşlemcinin ALU dan geriye kalan yapısını, hafıza birimleri, veri yoları, çeşitli kontrol ve denetleme bileşenleri oluşturur. Günümüzde Intel, AMD gibi işlemci üreticileri vardır.
İşlemcinin Yapısı ve çalışması
Bilgisayarda tüm programlar sabit diskte (HDD) tutulur. Sabit disk, işlemcinin komut işleme hızına ulaşamaz. Bu sorunu ortadan kaldırmak için programlar sabit diskten alınarak RAM’e yüklenir. RAM’den de işlemciye aktarılır.
Verinin sabit disk, RAM ve işlemci arasındaki akışı çift yönlüdür. İşlemcinin yaptığı işlemler sonucunda ürettiği veriler de işlemciden, RAM’e ve oradan da sabit diske alınarak sabit diskte tutulur.
İşlemcinin Temel Bileşenleri
- ALU(Aritmetik ve Mantıksal İşlem Birimi): Toplama çıkarma, çarpma, bölme, mantıksal (ve,veya, değil )komutları gibi işlemleri yapan birimdir.
- Komut Çözücü(Instruction Decoder): İşlemcinin yapması gereken kodların icrası için gerekli işlemleri başlatır ve komutun çalıştırılması için gerekli işlemleri belirler.
- Kaydediciler(Registery): İşlemci içerisinde verilerin geçici depolamak için kullanılan hafıza çeşididir. İşlemci veri uzunluğu kadar genişliğe(32, 64 bit) sahiptirler.
- Bayraklar(Flags): İşlemlerin sonucuna göre 1 ya da 0 değerlerini alan 1 bit genişliğe sahip hafıza gözleridir. Sıfır, işaret, elde, eşlik, taşma gibi çeşitleri vardır. Örneğin bir çıkarma işleminde sonuç sıfır çıkarsa sıfır bayrağı 1 değerini alır.
- Veriyolları(Buses): İşlemcinin diğer donanım birimleri ile bağlantısını sağlayan iletken elektriksel yollardır. Üç adet veriyolu bulunur. Bunlar veri(data), adres(address) ve kontrol(control) veri yollarıdır.
CPU üzerinde işlemler nasıl yapılır videosu için tıklayınız.
İşlemci Parametreleri
- Hız: İşlemcinin en önemli parametresi komutları işleme hızıdır. Birimi frekans olarak GHz ,1GHz (1 Milyar ) ile değerlendirilir. İşlemcinin hızlı olması işlemlerini daha kısa sürede tamamlaması anlamına gelmektedir. Günümüzde 1.8, 2.0, 2.2, 2.4, 2.6, 3.0, 3.2, 3.6, 3.8 GHz hızlarında olanları vardır.
- Bit Genişliği: İşlem yapabilme boyutunu gösterir. Günümüzde 64 ve 32 bit işlemciler vardır. İşlemcinin sahip olduğu kaydediciler, veri hattı ve adres hattının genişliğini gösterir.
- FSB Hızı: İşlemcinin, kuzey köprüsü ile iletişim hızını gösterir. Günümüzde 1333, 1066, 800,533 Mhz değerlerine sahip işlemciler vardır.
- Level2(L2) Cache: İşlemciye yakınlığından dolayı bu isim verilir. En yakın olana L1, diğerine L2, L3 gibi isimlendirmeler kullanılır. Yavaş olan RAM erişimlerini azaltmak için işlemci içerisinde yer alan daha hızlı fakat küçük boyutlardaki hafızaya verilen isimdir. Günümüzde Athlon 64 X2 Dual işlemcilerde 2x1MB, P4 lerde 2MB, Core2 Dualarda 4MB, Core2 Quad larda 8MB ve Celeron larda 1MB veya 512 KB L2 bellek miktarı vardır. L2 miktarı ne kadar fazla olursa o kadar çok kod saklanabilir.
-
Çekirdek(Core) Sayısı: İşlemci paketi içerisinde birbirinden bağımsız olarak komutları çalıştıra bilen her yapıya çekirdek ismi verilmektedir. Her çekirdek birbirinden bağımsız FSB ye sahiptir. Tüm çekirdekler L2 yi ortak kullanırlar. Günümüzde 2 ,4 ve 8 çekirdekli işlemciler bulunmaktadır. Intel Pentium Dual Core, Intel Pentium Core 2 Duo, Intel Quad Core , İntel i3,i5,i7 ve AMD Athlon X2 serisi çok çekirdekli yapıya sahiptir.
- Soket Yapısı: İşlemci pin yapısı ile anakart soket yapısı birbirinin aynısı olması gerekir.
Intel ve AMD'nin hâkim olduğu işlemci ve yonga seti pazarında, onlarca farklı model yer alıyor. İşlemcilerin, anakartla uyumlu olup olmadığı, anakartın üzerinde bulunan CPU soketi ile işlemcinin soket yapısından anlaşılır. AMD, bu konuda daha kullanıcı dostu gözükürken, asıl karışıklık Intel modellerinde karşımıza çıkıyor. Intel'in neredeyse her işlemci serisi farklı bir soket yapısına sahiptir.
İntel İşlemcileri |
||
Pentium ve Celeron |
||
Pentium 4 |
LGA 775 soket |
945GC, 945GZ, 946PL, 946GZ yonga setleri |
Pentium D |
LGA 775 soket |
945GC,945GZ, 946PL, 946GZ yonga setleri |
Pentium Dual Core |
LGA 775 |
945GC, 945GZ, 946PL, 946GZ, 975X, P965, G965, Q965, P31, P35, G31, G33, G35, Q33, Q35 yonga setleri |
Pentium Dual Core G6900 |
LGA 1156 |
P55, H55, H57, Q57 yonga setleri |
Celeron D |
LGA 775 soket |
945GC, 945GZ, 946PL, 946GZ yonga setleri |
Core 2 serisi |
||
Core 2 Duo |
LGA 775 soket |
945GC, 945GZ, 946PL, 946GZ, 975X, P965, G965, Q965, P31, P35, G31, G33, G35, Q33, Q35, X38, X48, P43, P45, G41, G43, G45, B43, Q43, Q45 yonga setleri |
Core 2 Quad |
LGA 775 soket |
975X, P965, P31, P35, G31, G33, G35, Q33, Q35, X38, X48, P43, P45, G41, G43, G45, B43, Q43, Q45 yonga setleri |
Core 2 Extreme |
LGA 775 ve LGA 771 soket |
X38, X48 yonga setleri |
Core i serisi |
||
Core i3 |
LGA 1156 soket |
P55, H55, H57, Q57 yonga setleri |
Core i5 |
LGA 1156 soket |
P55, H55, H57, Q57 yonga setleri |
Core i7 800 |
LGA 1156 soket |
P55, H55, H57, Q57 yonga setleri |
Core i7 900 |
LGA 1356 soket |
X58 yonga seti |
AMD İşlemciler |
||
Athlon serisi |
||
Athlon 64 X4
|
AM2+ soket |
480X, 570X, 550X, 580X, 690V, 690G, 740, 740G, 770, 780G, 790GX, 790X, 790FX yonga setleri |
Athlon II
|
AM3 soket |
480X, 570X, 550X, 580X, 690V, 690G, 740, 740G, 760G, 770, 780G, 790GX, 790X, 790FX, 785G, 890GX, 890FX yonga setleri |
Phenom serisi |
||
Phenom |
AM2+ soket |
480X, 570X, 550X, 580X, 690V, 690G, 740, 740G, 770, 780G, 790GX yonga setleri |
Phenom II |
AM3 soket |
480X, 570X, 550X, 580X, 690V, 690G, 740, 740G, 760G, 770, 780G, 790GX, 790X, 790FX, 785G, 890GX, 890FX yonga setleri |
|
|
|
Soğutma Çeşitleri
Üç çeşit soğutma sistemi kullanılır.
-
Havayla soğutma
İşlemci üzerinde soğutucu, onun üzerinde de fanın bulunduğu soğutma düzeneğidir.
-
Suyla soğutma
İşlemci üzerindeki ısının suya aktarıldığı, suyun ısısının da radyatör-fan düzeneği vasıtasıyla dağıtıldığı sistemdir. Su soğutma sistemi hava soğutmalı sistemden daha verimlidir fakat su soğutma sistemleri iyi bir hava soğutmalı sistemden daha pahalıdır.
-
Isıl borulu soğutma
İşlemcinin ısısı soğutucu vasıtasıyla içinde özel bir sıvı olan ısı borularına (heat pipes) aktarılır. Özel sıvı çok çabuk buharlaşabilen ve yoğunlaşabilen bir sıvıdır.
Termal macun:
İşlemci ve soğutucunun yüzeyleri dümdüz gibi gözükse de aslında gözle görülemeyecek düzeyde pürüzlere sahiptir. Bu iki yüzey arasındaki ısı alışverişini artırmak için termal macun geliştirilmiştir.
İşlemci Seçimi
Yeni bir bilgisayar satın alırken işlemci ve anakart konularına ayrıca dikkat edilmelidir. Bu iki bileşen performansları da diğer tüm bileşenlerin performansına doğrudan etki eder. Her işlemcinin her anakarta takılamayacağını göz önünde bulundurarak çalışmak istediğiniz işlemciyi seçtiğinizde onu destekleyen anakartları gözden geçirmelisiniz.
İşlemci ve Fan nasıl monte edilir videosu için ,işlemci için tıklayınız.
Fan için tıklayınız.
İşlemci nasıl yapılır videosu için tıklayınız.
Yorum ekle