Buradasınız

Ağ Temelleri 6.Bölüm ( Ağ Modelleri)

Bilişim Teknolojilerinin temelleri

Haberleşme ağlarında

  • ortamın fiziksel olarak oluşturulması,
  • paketlerin oluşturulması,
  • veri aktarımı sırasında oluşan tıkanıkların giderilmesi,
  • paketlerin varış noktasına yönlendirilmesi,
  • ağdaki bir hattın bozulması durumunda alternatif yolların bulunması,
  • hataların fark edilmesi,
  • hataların düzeltilmesi,
  • verinin bir uygulama protokolü aracılığı ile kullanıcıya sunulması

gibi pek çok karmaşık işlemin yapılması gerekmektedir. Bu işlemler Ağ veri haberleşme modellemeleri ile yapılabilmektedir.

ağ modelleri

Ağ Modeli olarak OSI ve TCP/IP modellerini inceleyelim. Günümüzde Kullanılan model TCP/IP modelidir.

1) OSI Modeli

Open Systems Interconnection (OSI) modeli ISO (International Organization for Standardization) tarafından geliştirimiştir. Amaç iki bilgisayar arasındaki iletişimin nasıl olacağını tanımlamaktır. İlk olarak 1978 yılında ortaya çıkarılan bu standart 1984 yılında yeni bir düzenlemeyle OSI (Open Systems Interconnection) başvuru modeli olarak yayımlanmıştır. Bu model kısa sürede kabul görerek yaygınlaşmış ve ağ işlemleri için bir kılavuz olmuştur.

OSI modelinde 7 katmanlı bir yapı kullanılmıştır. Farklı donanım ve yazılım ürünlerinin birbirleriyle uyumlu çalışması sağlanır. Katmanlar arası işbirliği, görev paylaşımı, problem çözümü gibi kolaylıklar sağlar.

ağ osi modeli katmanları

ağ osi modeli katmanları

Şimdi en üst katmandan en alttaki katmana doğru açıklayalım.

7. Uygulama (Application) Katmanı

Kullanıcıya en yakın, en üstteki katmandır. Kullanıcının yazılımlar yardımıyla çalıştığı katmandır. Örneğin; MSN Programı, Banka Terminali Programları, İE, Firefox ,e-mail gönderme programı, vb.

Uygulama katmanını kullanan bazıları protokoller şunlardır:

•FTP (File Transfer Protocol – Dosya İletim Protokolü)
•HTTP (Hyper Text Transfer Protocol – Hiper Merin Aktarım İletişim Kuralı)
•Telnet
•NSF (Network File System – Ağ Dosya Sistemi)
•SMTP (Simple Mail Transfer Protocol – Yalın Elektronik Posta İletim Protokolü)
•SNMP (Simple Network Management Protocol – Yalın Ağ Yönetim Protokolü)

6. Sunum (Presentation) Katmanı

Sunum katmanında, veri dönüştürme işlemi yapılır. Verinin şifrelenmesi, çözümlenmesi, sıkıştırılması veya genişletilmesi bu katmanda gerçekleşir.

Bu katman üzerinde var olan protokol türleri şunlardır:

•GIF (Graphics Interchange Format – Grafik Dönüşüm Biçimi)
•JPEG (Joint Photographic Experts Group – Birleşik Fotoğraf Uzmanları Grubu)
•TIFF (Tagged Image File Format – Etiket Görüntü Dosya Biçimi)
•ASCII (American Standart Codes for Information Interchange – Bilgi Değişimi İçin Amerikan Standart Kodlama Sistemi)
•MPEG (Moving Picture Experts Group – Hareketli Görüntü Uzmanlar Grubu)
•MIDI (Musical Instruments Digital Interface – Müzikal Çalgı Sayısal Arabirimi)
•HTML (Hyper Text Markup Language – Hiper Metin İşaret Dili)

5. Oturum (Session) Katmanı

Bu katmanda kurulan bağlantının yönetilmesi ve sonlandırılması işlemleri gerçekleştirilmektedir. Ayrıca bu katmanda iletilecek veri paket büyüklüklerine de karar verilir. Eğer veri iletiminde hata oluşmuş ise tekrar gönderilmesine karar verir.

Bu katman üzerinden servis veren protokol ve uygulamalar aşağıdadır.

•RPC (Remote Procedure Call – Uzaktan Yordam Çağrısı)
•SQL (Structured Query Language – Yapısal Sorgu Dili)
•NetBIOS

4. Taşıma (Transport ) Katmanı

Bu katman taşınacak verinin bozulmadan güvenli bir şekilde hedefe ulaştırılmasını sağlar. Aynı şekilde, bu katman karşı bilgisayardan aldığı verileri doğru almışsa karşı bilgisayara onay sinyali göndermekle sorumludur. Ayrıca network katmanında oluşan hataların giderilmesi, kayıp paketlerin tespiti ve kurtarılması ve sırası bozulan paketleri yeniden düzenlemek, bu katmanda yapılan işlemlerden birkaçıdır.

Bu katman üzerinde çalışan protokollerden bazıları aşağıdadır:

TCP (Transmission Control Protocol – İletim Denetimi Protokolü)
UDP (User Datagram Protocol – Kullanıcı Veri Bloğu İletişim Protokolü)
SPE (Sequence Packet Exchange – Sıralı Paket Değişimi)
ATP (Apple Talk Transaction Protocol – Apple Akıcı Konuşma Protokolü)
NETBEU (NetBIOS Extended User Interface – NetBIOS Genişletilmiş Kullanıcı Arabirimi)
SMB (Server Message Block – Sunucu Mesaj Bloğu)

3. Ağ (Network) Katmanı

Bu katmanın işi, rota bulmaktır. Yani göndereceği bilgisayara en yakın erişim yöntemini bulmaktadır.

Ağ katmanı mesajların mantıksal adreslere taşınmasından sorumludur. Bu sayede örnek olarak, İstanbul – Ankara arasında bulunan iki bilgisayarın haberleşmesi sağlanabilir. Mantıksal adresleme bilgisayarlar arasında doğrudan iletişimi sağlayan fiziksel adreslemeden farklıdır. Bir barajdan A apartmanının 10. katında bulunan bir dairenin mutfağına su taşınmasını sağlayan işleyiş mantıksal adreslemeye örnek olarak verilebilir. Amaç suyu belirtilen adrese teslim etmektir.

Bu katman üzerinde aşağıda veriler protokoller çalışır:

Internet Protocol (IP – İnternet İletişim Protokolü)
IPX (Internetwork Packet Exchange – Ağlararası Paket Değişimi)
BGP (Border Gateway Protocol – Sınır Ağ Geçidi Protokolü)
OSPF (Open Shortest Path First – Öncelikli Olarak Kısa Rotayı Kullanan) ve versiyonları
RIP (Routing Information Protocol – Yönlendirme Bilgi Protokolü) ve versiyonları

2. Veri İletim (Data Link) Katmanı

İletilen ve alınan veri paketlerinin doğru bir şekilde inşa edilip edilmediğini kontrol eder. Bir hata bulduğunda düzeltir ya da verinin tekrar gönderilmesini ister. MAC adreslerinin çözümlenmesi, doğrulanması bu katmanda gerçekleşir. 

Veri bağlantısı katmanı, fiziksel katmandan aldığı verileri parçalar (frame) haline getirir ve ağ (network) katmanına iletir. Her bir parça başlangıcı ve bitişi belli olacak şekilde özel bitlerle işaretlenir.

1. Fiziksel (Physical) Katmanı

Verilerin, fiziksel olarak iletildiği, OSI modelinin en alt katmanıdır. Burada veriler, bit bit yani 0, 1 olarak iletilir. Bir bakıma görünen networktür. Fiber Optik, UTP veya Koaksiyel kablolar, radyo sinyalleri, infrared(kızıl ötesi) yardımıyla veriler iletilir.

2) TCP/IP Modeli

TCP/IP protokolleri internette veri transferi için kullanılır ve internette kullanılan her türlü hizmeti sağlarlar.  Örnek olarak; •Elektronik Posta Transferi, Dosya Transferi, Haber Grupları, WWW erişimi gibi servisler TCP/IP sayesinde internet kullanıcılarına sunulmaktadır. 

TCP/IP (Transmission Control Protocol / Internet Protocol)modeli OSI standartlarına uygun düzenlenmiş 4 katmandan oluşmaktadır.

4. Uygulama katmanı (Application Layer)

OSI modelindeki üst katmanlardan Uygulama, Sunuş ve Oturum katmanlarının birleşiminden oluşan katmandır.

3. İletim katmanı (Transport layer)

Bilginin güvenli aktarımı, bilgi iletimdeki servis kalitesi ayarları, aktarım sonrasında bilgiye ait hata doğrulaması gibi işlemler bu katmanda yapılır.

Uygulama katmanı ile İnternet katmanı arasındaki geçişi düzenler. Bu katmanda TCP( transmission control protocol ) ve UDP(user datagram protocol)protokolleri kullanılmaktadır.

2. İnternet katmanı (İnternet layer)

Verileri IP veri birimleri olarak paketler. Bu paketler, veri birimlerini ana bilgisayarlar ve ağlar arasında iletmek için kullanılan kaynak ve hedef bilgilerini içerir. IP veri birimlerinin yönlendirilmesini gerçekleştirir.

1. Ağ Giriş katmanı ( Network Access Layer)

Fiziksel donanımın (Ağara birim kartı, kablolar vb.) yer aldığı katmandır. Temel fonksiyonu gelen ya da giden bilgiler için ağ arabirim kartı vasıtasıyla ile İnternet katmanı bağlantısını gerçekleştirmektir.

 

Yorum ekle